Jaki olej do sprężarki wybrać?

Jeśli chcesz, by Twoja sprężarka działała płynnie i bezawaryjnie przez długie lata, musisz zwrócić szczególną uwagę na jej prawidłową konserwację. Dotyczy to zwłaszcza kompresorów olejowych, które w tym względzie są dużo bardziej wymagające. Jednym z ważniejszych elementów właściwej konserwacji tych urządzeń jest odpowiednio dobrany olej do sprężarki, który ma ogromny wpływ na jej stan techniczny oraz parametry pracy. Wybór najlepszego oleju do kompresora może być trudnym zadaniem, nie tylko dla początkujących użytkowników. Na rynku dostępnych jest bowiem wiele olejów, które różnią się typem, składem i parametrami. Nie wiesz, jaki olej do sprężarki wybrać? Sprawdź nasze wskazówki, a dokonasz wyboru najlepszego dla Twojego kompresora!

Olej do sprężarki – podstawowe funkcje 

Aby zrozumieć, jak ważny jest wybór oleju do sprężarki, na wstępie należy poznać jego podstawowe funkcje. Wbrew powszechnej i dość uproszczonej opinii, nie pełni on bowiem wyłącznie roli środka smarnego. Owszem, olej niweluje tarcie ruchomych części układu sprężania, nie tylko zabezpieczając je przed przedwczesnym zużyciem, ale też zwiększając płynność ich pracy. Prawidłowo dobrany olej może tym samym mieć korzystny wpływ na wydajność kompresora, a także redukować zużycie energii.

Olej do sprężarki pełni również bardzo ważną rolę w prawidłowym chłodzeniu elementów bloku tłokowego lub modułu śrubowego (w zależności od rodzaju sprężarki). Dzięki wysokim właściwościom w zakresie odprowadzania ciepła, olej optymalizuje temperaturę pracy całego urządzenia, a tym samym nie tylko wydłuża żywotność układu sprężania, ale przede wszystkim zapobiega przegrzaniu sprężarki. Optymalna temperatura pracy kompresora przekłada się również na temperaturę sprężonego powietrza.

Ponadto odpowiednio dobrany olej pełni też funkcję uszczelniającą, zapobiegając przypadkowemu wydostawaniu się powietrza poza układ sprężania. Dzięki temu kompresor jest w stanie osiągnąć najwyższą możliwą wydajność wylotową. Dobrej jakości olej do sprężarki to również niezawodna ochrona przed korozją, która może bardzo szybko doprowadzić do poważnych awarii maszyny.

Jak widać, olej do sprężarki pełni kilka kluczowych funkcji i w ogromnym stopniu wpływa nie tylko na żywotność, ale również na parametry pracy i sprawność kompresorów powietrza. Te zaś różnią się między sobą budową i zasadą działania, a także sposobem i warunkami pracy. Oczywiste jest więc, że nie istnieje jeden uniwersalny olej, który byłby odpowiedni do każdego rodzaju sprężarki. Należy zawsze wybierać olej przeznaczony do konkretnego typu kompresorów. 

Przejdźmy więc do omówienia najważniejszych rekomendacji, które pomogą Ci wybrać olej do sprężarki, w zależności od rodzaju urządzenia. 

Jaki olej do sprężarki tłokowej?

Zanim zapoznasz się z naszymi wskazówkami, sprawdź czy Twoja sprężarka tłokowa posiada instrukcję obsługi zawierającą rekomendacje dotyczące oleju. W takim przypadku dostosuj się do wskazówek producenta. Jeśli jednak nie określił on żadnych wytycznych, kieruj się ogólnymi zaleceniami, które wskazują standardowe parametry, jakie powinien mieć olej do sprężarki tłokowej.

Do najistotniejszych parametrów należą lepkość kinematyczna, temperatura zapłonu, gęstość oraz temperatura krzepnięcia. W praktyce najważniejsze są jednak dwa pierwsze, a właściwie pierwszy z nich – wraz ze zmianą lepkości oleju zmieniają się bowiem pozostałe jego właściwości. Klasa lepkości kinematycznej oleju, zgodnie z normą ISO 3448, podawana jest zawsze dla temperatury 40°C i określana jest oznaczeniem VG (ang. Viscosity Grade) wraz z liczbą jej przynależną, np. VG 32. W tym przypadku średnia lepkość kinematyczna oleju w temperaturze 40°C wynosi 32 mm²/s ±10%.

Dla większości sprężarek tłokowych zalecany jest olej klasy VG 100. Taki środek smarny odpowiednio zabezpieczy tłoki, cylindry i łożyska wału korbowego. Temperatura zapłonu takiego oleju powinna być dostosowana do średniej temperatury tłoczenia, jaką osiąga kompresor i musi być od niej o 40-50°C wyższa. W przypadku modeli tłokowych ta temperatura wynosi zwykle ok. 160-170°C, dlatego dobry i bezpieczny olej do sprężarki tłokowej powinien mieć temperaturę zapłonu na poziomie 220°C. Zbyt niska temperatura zapłonu może doprowadzić do zapalenia się mieszanki mgły olejowej i powietrza, nawet przy chwilowym gwałtownym wzroście temperatury w układzie sprężania.

Ostatnia kwestia, jaką należy wziąć pod uwagę podczas wyboru oleju do sprężarki tłokowej, jest rodzaj środka smarnego. W grupie olejów sprężarkowych znajdziesz oleje mineralne oraz syntetyczne. Olej mineralny jest znacznie tańszy, wykazuje jednak mniejszą stabilność w bardziej wymagających warunkach pracy, a także szybciej ulega starzeniu, co wymusza częstszą jego wymianę. Ponadto oleje mineralne wchodzą w reakcję z tlenem, przez co mają wyższą skłonność do tworzenia kwasów i osadów węglowych na pierścieniach uszczelniających i zaworach. Jeśli jednak Twoja sprężarka tłokowa pracuje w umiarkowanych warunkach, możesz śmiało zdecydować się na olej mineralny – zakup znacznie droższego oleju syntetycznego może w tym wypadku być inwestycją ponad potrzeby.

Wybierając olej mineralny, zwróć uwagę na zawarte w nim dodatki i pozostałe właściwości, które opisuje producent. Dobry olej do sprężarki tłokowej powinien zawierać niskopopiołowe dodatki uszlachetniające, w tym antykorozyjne, przeciwutleniające oraz przeciwpienne. Powinien też mieć niską lotność i małą zawartość wody. Taki olej właściwie spełni wszystkie swoje funkcje i zapewni Twojej sprężarce tłokowej długą żywotność i wysoką sprawność.

Jaki olej do sprężarki śrubowej?

Sprężarka śrubowa to typowe urządzenie do zastosowań przemysłowych. Kompresory śrubowe pracują w trybie ciągłym i pod większym obciążeniem, są więc znacznie bardziej narażone na intensywną eksploatację. Producenci kompresorów zwykle uwzględniają rekomendację dotyczące oleju w instrukcjach obsługi lub kartach gwarancyjnych. Niemniej jednak warto znać najważniejsze kryteria, jakie powinien spełniać dobry olej do sprężarki śrubowej. 

W kompresorze śrubowym olej jest wtryskiwany pomiędzy śruby w połowie długości wirników śrubowych, a więc bezpośrednio do sprężanego powietrza. Stąd poza właściwościami smarnymi, szczególnie istotne są jego parametry w zakresie odprowadzania ciepła. Pod wpływem dużych prędkości obrotowych olej jest rozprowadzany w postaci mgły olejowej, która chłodzi powietrze podczas procesu kompresji. W przypadku sprężarek śrubowych wyjątkowo ważna jest funkcja uszczelniająca oleju. Tylko prawidłowo dobrany środek smarny zapewni pełną szczelność między obiema śrubami i zatrzyma powietrze wewnątrz komory modułu śrubowego, bez jakichkolwiek strat na wydajności kompresji.

Podobnie jak w przypadku kompresorów tłokowych, olej do sprężarki śrubowej należy dobierać przede wszystkim na podstawie klasy lepkości kinematycznej. Najlepsi producenci specjalizujący się w tej dziedzinie zalecają  oleje klasy VG 32-68. W tym zakresie do wyboru masz więc olej VG 32, VG 46 i VG 68, z których dwa ostatnie są najpewniejszą opcją. Temperatura zapłonu oleju do sprężarki śrubowej nie powinna być niższa niż 210°C. Ponadto ważne jest, aby olej szybko wydzielał powietrze, a także był odporny na pienienie. Takie parametry zapewnią optymalne mieszanie powietrza z mgłą olejową i sprawną separację wody.

Jeśli chodzi o wybór pomiędzy olejem mineralnym i syntetycznym, w przypadku sprężarek śrubowych zdecydowanie warto zainwestować w olej syntetyczny. Nie tylko ze względu na jego wysoką stabilność w różnych warunkach oraz dłuższą żywotność, które w przypadku intensywnej pracy ciągłej pod dużymi obciążeniami mają ogromne znaczenie. Przede wszystkim jednak oleje syntetyczne mają doskonałą odporność na utlenianie i znacznie mniejszą skłonność do tworzenia osadów węglowych, co zabezpiecza szczeliny układu sprężającego oraz wydłuża okres eksploatacji filtra separatora oleju. Sporą zaletą olejów syntetycznych jest również wysoka skuteczność w zakresie przekazywania energii cieplnej, co znacznie poprawia efektywność odzysku ciepła w kompresorach wyposażonych w wymienniki.

Najpewniejszym rozwiązaniem jest wybór oleju do sprężarki od sprawdzonego i zaufanego producenta. Najlepiej, jeśli producent oleju jest również producentem kompresorów powietrza – taki wytwórca wie bowiem najlepiej, jak dobrać skład i parametry środka smarnego, by odpowiednio zabezpieczyć urządzenie i pozwolić mu osiągać maksimum swoich możliwości. Godne polecenia są m.in. wysokiej klasy oleje do kompresorów marki Airpress – wiodącego producenta sprężarek tłokowych i śrubowych znanych w całej Europie. Pamiętaj również, że nawet najlepszy olej do sprężarki nie pomoże, jeśli nie zadbasz o regularną jego wymianę. Jeśli oba warunki zostaną spełnione, Twój kompresor będzie działał bez zarzutu, a Ty zyskasz na efektywności pracy bez ryzyka częstej wymiany części zamiennych. Powodzenia!